fa·len (faalde, heeft gefaald) 1tekortschieten 2mislukken 3fouten begaan; zijn doel niet bereiken (www.vandale.nl)
In een aantal gesprekken die ik de afgelopen tijd heb gehad met andere ervaringsdeskundigen kwam vaak het woord falen ter sprake. Dit ontlokt bij mij de vraag of je als ervaringsdeskundige kunt falen.
In mijn ogen kun je als ervaringsdeskundige niet falen, tenminste niet in de termen die van Dale gebruikt als je opzoek gaat naar de definitie. Ik ben het bij mijzelf nagegaan, voel ik dat ik wel eens faal? In eerste instantie moet ik deze vraag positief beantwoorden, ja, ik voel wel eens alsof ik faal. Als ik een cliënt niet in beweging kan krijgen, hoeveel motiverende gesprekken ik ook voer, het lukt niet. Dan baal ik, voor mijn gevoel heb ik dan iets niet goed gedaan, ben ik tekort geschoten, mislukt.
Als ik dit even laat zijn, laat rusten, kom ik na een tijdje tot het besef dat ik niet gefaald heb. Meestal heeft dit te maken, in mijn geval, met geduld. Ik wil alles graag aan de cliënt overlaten, hij/zij geeft het tempo aan. Mijn ongeduld is echter vaak sneller ter plaatse dan het tempo van de cliënt aankan. Schiet ik dan tekort? Ik denk dat ik dan alleen mijzelf tekort doe. Ik maak het mijzelf alleen maar moeilijker op die manier. Dus moet ik mijn ongeduld opzij zetten,
Het tempo van de cliënt moet leidend zijn, het is zijn of haar proces. Ik maak onderdeel uit van het proces, althans dat hoop ik, en moet mijzelf ten dienste stellen van dat proces. Maar dat het niet altijd makkelijk is, is wel duidelijk denk ik. Soms neemt het veel tijd in beslag voor je iets ziet waardoor je weet dat je ergens iets aan het bereiken bent. Geduld is een schone zaak.
Natuurlijk maak ik wel eens fouten, ik ben ook maar een mens, maar dat zijn altijd weer leermomenten. Als ik die maak met/bij een cliënt, erken ik de fout en bespreek die dan ook met hem/haar. Hier zitten in de meeste gevallen dan voor beide partijen leermomenten in. Wil het maken van fouten dan zeggen dat ik faal? Voor mij niet, niet in tweede instantie in ieder geval. Ik accepteer het feit dat ik fouten kan maken, de cliënt waardeert het feit dat ik ze erken en kenbaar maak. Dus in hoeverre is er dan sprake van falen?
Het vervelende is dat het ervaren van een gevoel van falen je denkwijze kan beïnvloeden, op een negatieve manier. Terwijl het gevoel ook veroorzaakt kan worden door externe omstandigheden. Als je door je werkgever op een plek gezet wordt waar jij je niet prettig voelt, je machteloos voelt, eventueel door je eigen verleden, en de werkgever hier niets in wil veranderen, faal jij dan of faalt de instelling? In mijn ogen faalt hier de instelling en niet de ervaringsdeskundige. Maar het geeft de ervaringsdeskundige wel het gevoel dat hij/zij faalt. Dus komt de twijfel om de hoek kijken; kan ik het wel, ben ik wel geschikt, zal ik er maar mee stoppen…..etc, etc. Helemaal als jij niet de eerste ervaringsdeskundige bent op die bewuste werkplek (en de anderen het allemaal opgegeven hebben). In zo’n geval komt er ook nog eens het gevoel bij dat je niet mag falen omdat anderen dat al gedaan hebben. Een soort groepsverantwoordelijkheid?
Als je op het punt komt dat je aan je eigen kunnen gaat twijfelen wordt het oppassen geblazen. Voor je het weet kom je in een negatieve spiraal terecht. Het is dus erg belangrijk dat je het gevoel van falen bespreekbaar maakt, bij je collega’s, je werkgever, je mede ervaringsdeskundigen, je behandelaar, whatever. Als je er maar over praat met betrokkenen. Zij kunnen je helpen om alles weer duidelijk in beeld te krijgen, er in ieder geval voor zorgen dat de negatieve spiraal doorbroken wordt.
Falen of twijfelgedachten
In mijn geval heb ik niet echt te maken met faalgedachten, bij mij speelt de twijfel regelmatig een grote rol. Soms is er de gedachte dat ik niet kan waarmaken wat ik uitspreek (of is dat toch een vorm van faalangst?). Daar kan ik soms wel eens iets somber van worden. En begrijp mij niet verkeerd, het gaat goed met mij, maar als er teveel dingen in mijn omgeving veranderen vergeet ik wel eens dat het ook gevolgen heeft voor mijn grenzen. Dus ga ik er gewoon fors overheen. En dan komen de gedachten van twijfel naar boven, meestal gevolgd door een somber gevoel en veel, heel veel nadenken. Ik kan daar, dankzij de mensen om mij heen, vrij vlot weer overheen stappen en dan ook meteen maatregelen treffen.Soms blijft er nog wel een gedachte hangen, knagend.
Wat er nu vooral aan mij knaagt is de vraag of ik wel een geschikte FACT ervaringsdeskundige ben. Er zijn zoveel dingen die ik belangrijk vind voor de implementatie van ervaringsdeskundigen en HOZ (herstelondersteunende zorg), waar ik mij dan ook voor inzet, dat mijn aandacht niet altijd volledig bij het FACT werk ligt. Ik vraag mijzelf dan af of het niet beter zou zijn voor de cliënten om mijn plaats te laten innemen door iemand die zich alleen richt op het FACT team. Aan de andere kant, ik vind dat ik als ervaringsdeskundige in welke functie dan ook, altijd met beide voeten in de grond moet staan. Dus ook aanwezig moet zijn op de werkvloer. Voor mij is een FACT team daarvoor de meest geschikte plek. En dan is er nog de vraag wat de werkzaamheden van een ervaringsdeskundige in een FACT team zijn. Natuurlijk het contact/gesprekken met cliënten ( 1 op 1 gesprekken) en het meekijken en denken met de collega’s, maar is dat het enige? Ik vind het bijvoorbeeld ook tot mijn taak behoren om verbinding en samenwerking te zoeken buiten de GGZ. Herstelgroepen en inloopmomenten die in samenwerking met welzijnsorganisaties opgestart worden zijn daar voorbeelden van. De tijd die ik daarvoor gebruik gaan ten koste van de individuele contacten, maar wel weer goed voor de ambulantisering/participatie van cliënten. Dus ja…
Twijfel is dus eigenlijk een positieve feedback.
Als ik dit laatste teruglees besef ik dat ik hier al eens eerder over heb geschreven, twijfel. Ik kreeg toen van iemand te horen dat ik goed bezig was, twijfel wordt veroorzaakt door kritisch naar jezelf en je functioneren te kijken. Door het kritische kijken blijf je scherp en blijf je jezelf ontwikkelen. Dat neem ik dan maar ter harte, verdwijnt het knagende gevoel misschien vanzelf wel….